INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Mikołaj Sienieński h. Dębno  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sienieński Mikołaj h. Dębno (zm. 1484), kanonik krakowski i gnieźnieński, archidiakon sandomierski. Był jednym z jedenastu synów woj. sandomierskiego Dobiesława z Oleśnicy i Sienna (zob. Oleśnicki Dobiesław) i Katarzyny z Goraja, bratem Jana z Sienna i Oleska (zob.), arcybpa gnieźnieńskiego Jakuba z Sienna (zob.), Pawła z Sienna (zob.), Andrzeja i Dymitra Sienieńskich (zob.), stryjecznym bratem kard. Zbigniewa Oleśnickiego (zob.). Od rodzinnych dóbr Sienno w ziemi sandomierskiej przyjął nazwisko Sienieński.

Wymieniony został S. po raz pierwszy w zapisce obituarnej ojca w kalendarzu katedry krakowskiej pod r. 1440 jako piąty w kolejności jego syn, jeszcze bez żadnych godności. Rychło jednak został wprowadzony do kapituły krakowskiej przez stryja, bpa Zbigniewa Oleśnickiego i jako kanonik od co najmniej 1443 r. brał udział w jej posiedzeniach. W r. 1448 świadkował z tytułem scholastyka wiślickiego na dokumencie bpa Oleśnickiego. Dzięki niemu też został w r. 1449 archidiakonem sandomierskim. W l.n. przebywał zapewne najczęściej w otoczeniu Oleśnickiego; świadkował na jego dokumentach w l. 1452–4. Zagrożony utratą archidiakonii z powodu kumulacji beneficjów, uzyskał w r. 1454 dyspensę w wyniku interwencji w Kurii Rzymskiej posłów królewskich. W r. 1455 dostał kantorię włocławską i prawie równocześnie, po przejściu Tomasza Strzempińskiego na biskupstwo krakowskie, opróżnioną przez niego kanonię gnieźnieńską (instalował się na nią 12 XI t.r.). W rzeczywistości jednak stoczył o nią kilkuletni spór z dziekanem gnieźnieńskim i kanonikiem krakowskim Jakubem Kotem z Dębna, zrazu przegrany (miał z niej ustąpić), lecz w wyniku zabójstwa dokonanego przez krewkiego kontrkandydata na szlachcicu Niechanowskim, w styczniu 1459 pozwolono mu ją zatrzymać (dwukrotnie w r. 1460 i 1467 sprzedawał dziesięciny z Podlesia stanowiącego uposażenie tej kanonii). Przebywał jednak głównie w Krakowie, gdzie często jest poświadczona jego obecność na posiedzeniach kapituły (m.in. wraz z innymi kanonikami sprzeciwił się w r. 1456 wydaniu królowi naczyń liturgicznych z katedry krakowskiej na potrzebę pruską) jak też w otoczeniu bpa Strzempińskiego (świadkował na jego dokumentach).

W sporze o biskupstwo krakowskie, który rozgorzał w r. 1460 po śmierci Strzempińskiego między kandydatem Kazimierza Jagiellończyka Janem Gruszczyńskim a nominatem papieża Piusa II Jakubem z Sienna, S. opowiedział się po stronie brata. Od początku 1461 r. uczestniczył w posiedzeniach permanentnie już obradującej kapituły, oczekującej reakcji króla na te wydarzenia. Pomimo wyroku skazującego na wygnanie Jakuba z Sienna i jego braci oraz popleczników S. nie ustawał w podtrzymywaniu oporu kapituły wobec postanowień króla. Gdy po wyświęceniu 31 V t.r. Jakuba na biskupa krakowskiego w Pińczowie, wobec zagrożenia konfiskatą dóbr i innymi restrykcjami króla, kapituła uległa, S. był jednym z egzekutorów klątwy rzuconej 1 VII przez Jakuba z Sienna na dziekana krakowskiego Mikołaja z Łąki i kanonika kolegiaty św. Floriana Jana z Dąbrówki. Rok później Jakub Obulec z Gór dokonał konfiskaty dziesięcin należących do S-ego, jego brata Dymitra, obu Długoszów i Dziersława z Krzyżanowic, stojących do końca przy Jakubie z Sienna. S. zmuszony został do wycofania się z życia publicznego. Schronił się najpewniej we Lwowie w klasztorze Dominikanów, gdzie w czerwcu 1462 wystąpił jako lektor teologii i polski kaznodzieja i gdzie przebywał do czasu zakończenia sporu w r. 1463. W r. 1465 obecny był na posiedzeniu kapituły gnieźnieńskiej, wystąpił też jako świadek na 3 dokumentach arcybpa gnieźnieńskiego Jana Gruszczyńskiego.

W kapitule krakowskiej S. pojawił się dopiero w r. 1468 jako jej pełnomocnik wyznaczony do ustalenia granic między dobrami stołowymi biskupa krakowskiego a dobrami klasztoru wąchockiego, benedyktynów łysogórskich i okolicznej szlachty. Dzierżył wówczas kanonię uposażoną bogatym Bosutowem koło Krakowa. W latach późniejszych przebywał na przemian w Gnieźnie i Krakowie, a po wyborze w r. 1474 Jakuba z Sienna na arcybiskupa gnieźnieńskiego coraz częściej bawił w jego otoczeniu; w r. 1476 świadkował m.in. w Uniejowie na jego dokumencie aprobującym prośbę ich siostry Doroty z Sienna o założenie konwentu paulinów w Wielgomłynach. W r. 1478 starał się o kustodię wiślicką po śmierci Jana Długosza młodszego, uzyskał też pozwolenie papieskie na kumulację z archidiakonią sandomierską innego beneficjum. Równocześnie zarządzał zamkiem i kluczem uniejowskim należącym do dóbr arcybiskupich, okazując się sprawnym administratorem, w zamian za co otrzymał w dożywocie wieś arcybiskupią Kowale i dziesięciny z Cisowej. W październiku 1478, w związku z podjęciem kroków wojennych przez w. mistrza krzyżackiego Marcina Truchsessa na Warmii, na polecenie arcybiskupa i kapituły wywiózł z katedry gnieźnieńskiej do zamku w Uniejowie najcenniejsze relikwie i paramenty liturgiczne, m.in. głowy św. Wojciecha i św. Gereona oraz rękę św. Stanisława, które zwrócił w ciągu następnych dwóch lat. W sporządzonym w XVIII w. katalogu prałatów i kanoników archikolegiaty łęczyckiej wymieniony został pod r. 1479 z tytułem scholastyka, ale w źródłach jedyny raz wystąpił z nim dwukrotnie w l. 1481 i 1484. Toczył wówczas spór o tę prałaturę, którą zawdzięczał bratu Jakubowi, z tamtejszym kanonikiem Bartłomiejem Kiełbasą. Jednocześnie prowadził proces z Janem Gosławskim o kanonię krakowską po Janie Długoszu. Po śmierci w r. 1480 Jakuba z Sienna wystarał się w Rzymie o pozwolenie przejęcia spadku po zmarłym. Jako jego spadkobierca popadł w zatargi z Gdańskiem i gdańszczaninem Janem Mękarzewskim; pośredniczył w nich bp poznański Uriel Górka (chodziło zapewne o jakieś długi). W lutym 1484 odbierał 1 600 fl. węgierskich długu zaciągniętego niegdyś przez króla u Jakuba z Sienna na potrzeby wojenne. Pewne dochody przynosiły mu też rodzinne Sienno w woj. sandomierskim i Chruślina w woj. lubelskim, w których dziedziczył jakieś części. Przed 11 IV 1484 zrezygnował z kanonii gnieźnieńskiej, którą wziął po nim krewniak Jakub Krzyżanowski. Jeszcze we wrześniu t.r. S. był obecny po raz ostatni na posiedzeniu kapituły krakowskiej; wkrótce potem zmarł. Dopiero w maju 1485 kapituła krakowska rozdzieliła należące do S-ego dochody, m.in. prestymonialną wieś Bieżanów. Egzekutorką testamentu S-ego została jego siostra Dorota, wdowa po kanclerzu kor. Janie Koniecpolskim (zob.). Przekazała ona katedrze krakowskiej, zgodnie z wolą zmarłego, nie ukończone drewniane stalle, zamówione w klasztorze oliwskim oraz pieniądze na antyfonarz.

 

Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. Oprac. S. Kuraś, w: Dzieje Lubelszczyzny, L. 1983 III; Boniecki; Dworzaczek; Paprocki; Żychliński, VIII; Korytkowski, Prałaci gnieźn., III; Łętowski, Katalog bpów krak., IV; Wiśniewski, Katalog prałatów sandomierskich; Szelińska W., Tomaszewicz J., Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, Kr. 1975 I; – Bobrzyński M., Smolka S., Jan Długosz, jego życie i stanowisko w piśmiennictwie, Kr. 1893 nr 173, 180–1, 184–5, 187, 299, 358; Koczerska M., Piętnastowieczne biografie Zbigniewa Oleśnickiego, „Studia Źródłozn.” T. 24: 1979 s. 47; Mętlewicz J. K., Wiadomość historyczna o archikolegiacie łęczyckiej, „Pam. Religijno-Moralny” T. 17: 1849 s. 117; – Acta capitulorum, I; Acta capitulorum Crac.; Akta grodz. i ziem., IV; Akta Stanów Prus Król., I; Cod. epist. saec. XV, III; Cod. Univ. Crac., II; Cracovia artificum 1300–1500; Długosz, Historia, V; tenże, Liber benef., I; Matricularum summ., I; Mon. Pol. Hist. (S. N.), V; Przybyszewski, Wypisy źródł. do dziej. Wawelu, [T. 1:] 1440–1500; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 3775; Teki Pawińskiego, II; Wizytacje dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły gnieźnieńskiej z XVI w., Wyd. B. Ulanowski, Kr. 1920; Zbiór dok. katedry i diec. krak., II nr 449, 526; – AGAD: perg. 1939; AP w Kr.: Castr. Crac. t. 15 s. 51; Arch. Kapituły Metropolitalnej w Kr.: Acta actorum, t. 1 k. 16, 16v., t. 2 passim; B. Ossol.: rkp. 165 k. 89v.; B.PAN w Kr.: rkp. 8476, 8478; IH PAN w Kr.: Pracownia Słown. Hist.-Geogr. Mpol. w Średniowieczu Mater. do t. 5 Kodeksu dyplomatycznego Małopolski, Mp V A 48, A/B 89, G 30, 31.

Waldemar Bukowski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.